środa, 28 czerwca 2017

Ostatnie dissy przed drukiem

Książka poleciała do drukarni. T ostatni moment, by poobrażać środowiska literackie. Bo potem pokusa, żeby gryźć się w język, żeby nie szkodzić książce będzie silna. A ja jestem mały i słaby. Teraz, póki jest słaba, jeszcze ją przezwyciężę. Teraz jest ten czas, żeby pisać, choćby i na stronie, którą czytają trzy osoby na krzyż, rzeczy, które trzeba napisać. A które tym ciężej napisać nawet teraz, że ludzie z Toposu byli dobrzy dla mnie, byli dobrzy dla mojej pierwszej książki i w ogóle to są prywatnie arcyzacni ludzie, a w co najmniej jednym przypadku też bliscy mi bardzo poeci. No ale powiedzieć to trzeba. Chłopaki, to, co robicie ostatnio, jest niefajne.
Można się zgadzać z tym rządem albo nie, co do wielu rzeczy. Nie wiem, co do tego czy gimnazja mają być, czy ma ich nie być, czy pincet plus dawać samotnym matkom, wszystkim, jak leci, czy nikomu zgoła, czy ta obrona terytorialna to ma być, czy ma jej nie być i tak dalej.
Ale odkąd rząd zajmuje się podsycaniem ludzkiego strachu oraz wywoływaniem i wzmaganiem nienawiści rasowej, kolegowanie się z nim jest z definicji niefajne. I wiadomka, państwowy strażak musi gasić państwowe pożary, pielęgniarka musi robić państwowe zastrzyki państwową igłą, a nauczyciel musi uczyć w państwowej szkole według państwowego programu. Ale już poeta nie musi jurorować w konkursie wierszy o Żołnierzach Wyklętych robionym za hajsy z Lasów Państwowych. To byłoby OK wiosną 2015. Wiosną 2017 już nie jest, wiosną 2017 to już jest kolegowanie się z niedobrymi ludźmi.
I Gość Niedzielny też jeszcze w 2015 mógł być jednym z wielu tygodników opinii. Ale odkąd publikuje państwowe reklamy, już nie jest. Bo przecież całokolumnowa reklama Polskiej Grupy Zbrojeniowej nie jest po to, żebym po wyjściu z kościoła wiedział, jaki transporter opancerzony sobie kupić. Reklama jest po to, żeby rządowy hajs trafił do redakcji, która przez zupełny przypadek w kwestii rasowo czystej Europy realizuje linię rządu. Nie, to nie jest fajne. Nie, to nie jest kwestia różnicy poglądów. To kwestia kolegowania się z niedobrymi ludźmi. Brania od nich pieniędzy. Sprzedawania niezależności. 

Chłopaki, nie róbcie tak. To jest niefajne. 

piątek, 23 czerwca 2017

Jak złamałem podstawowe zasady etyki zawodowej

Zawsze uważałem, że poeta robi w dziale gospodarki usługi dla ludności. Że z poety ma być jakiś pożytek, że tak jak górnik ma robić góry, a piekarz piece, poeta  ma robić coś, co się przydaje. I uważam, że korona z łeba nikomu nie zleci, jeśli napisze czasami rymowankę na imieniny, hymn szkoły czy nie wiem, co tam jeszcze. Tak jak laureat konkursu szopenowskiego może zagrać ciotce Sto lat na okarynie i od tego nie pęknie.

Ale na prośbę o wierszyk na kartkę na osiemnastkę zareagowałem ostatnio okropnie. Bo jednak cynizm i zgorzknienie to nie jest coś, czym należy się dzielić i chwalić. Jesli jest się w tym stanie, należy od siebie ludzi izolować, a młodych już zwłaszcza. To, czego nabieramy z wiekiem to nie jest bowiem ani mądrość, ani doświadczenie. To gówno.

No więc napisałem na kartkę osiemnastkową wierszyk taki. Niestety, nie przyjał się i nie spodobał, więc jest do wykorzystania, bo, jak pamiętam, gdy byłem w tym wieku, były dziewczęta, które by się nie obraziły, dostając kartkę z wierszykiem.

Można brać, imię można zmienić.


Malwina, Malwina. Imię piękne jak Kutno.
Dorosłość to syf. Upij się na smutno. 
Osiemnaście masz latek, a w sercu miłość. 
Najlepsze za tobą. Najlepsze już było. 
Dziś wchodzisz w nowy wiek, stulecie rozczarowań. 
Miałaś wewnętrzne dziecko. Możesz je pochować. 
Osiemnaste urodziny ma się tylko raz w życiu. 
Szybko wyłącz telefon i popłacz w ukryciu.


Tylko wypijcie moje zdrowie na tej osiemnastce.

sobota, 17 czerwca 2017

Grała w nas gra (jesteśmy nie w tym otworze i nie da się zawrócić)



Wyszła antologia Grała w nas gra. Do przeczytania TUTEJ W środku wiersze roczników osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Zebrał do kupy Rafał Różewicz. 

O ile dobrze rozumiem, prowadząc 2miesięcznik. Pismo ludzi przełomowych, Rafał Różewicz szukał w nas pokoleniowości, miejsc wspólnych jakichś. I przyglądałem się temu z sympatią, bo odkąd patrzę na proces historycznoliteracki, powiedzmy, od środka, chciałem, żeby ktoś go uporządkował, ponazywał. A z drugiej strony przyglądałem się z dystansem, bo, właśnie, odkąd na ten proces patrzę, mam wrażenie polifonii, w której nie da się znaleźć wspólnych mianowników. 

Antologia Grała w nas gra powstawała ruski rok chyba i dumał ja już, co tak długo może trwać, a to, okazuje się, trwało wyciąganie wspólnego mianownika. Bo Grała w nas gra jest ważna nie tyle jako książka z wierszami, ale jako zjawisko pokazujące pewną wspólnotę doświadczeń, jest pierwszą, na moje oko, udaną próbą nazwania tego pokolenia. 

Wspólnym mianownikiem wyciągniętym i pokazanym w tej książce jest rozczarowanie. Bo tak na dobrą sprawę to właśnie ono jest czymś, co spaja wiersze pisane różnymi językami poetyckimi i z różnych pozycji. Rozczarowanie jest naszym przeżyciem pokoleniowym i  Grała w nas gra nazywa wreszcie ten stan. 

Przy czym mówienie o rocznikach 80. i 90. jako o przełomowych dalej wydaje mi się tyleż chwytliwe, co nieprecyzyjne. Przełom nie był ważny, wybory i całe to wszystko działo się gdzieś w telewizorze, życie było gdzie indziej. Natomiast ukształtowały nas czasy po przełomie, ich popkultura. A ten był, paradoksalnie, optymistyczny. Był kryzys, była bida z nędzą, bezrobocie i tak dalej, ale my byliśmy pokoleniem przygotowanym na sukces. Wygrzebaliśmy się z środkowoeuropejskiego socjalizmu i wiadomo było, że w końcu dotrzemy do Zachodu i będzie dobrze. A w każdym razie jakoś to będzie, co do tego wszyscy dorośli prawie się pi razy oko zgadzali - w latach dziewięćdziesiątych poza jakimiś komicznymi prawicowymi partyjkami wierzyli w to wszyscy. Chodziliśmy na angielski, bo z angielskim to ho, ho, wiadomo. Jako pierwsza generacja poszliśmy masowo na studia, bo po studiach to, ho, ho, jeszcze bardziej wiadomo. Widzieliśmy, że, generalnie, nasi dziadkowie i rodzice skorzystali z awansu społecznego w PRL, nasi starsi bracia i koledzy z roczników 60. i 70. łapali dobre fuchy, wyjeżdżali, przyjeżdżali, przywozili prawie nie bite zachodnie samochody. Nie było powodów, żeby przypuszczać, że nam nie będzie lepiej. 

Wiadomka, lata 90. to czasy dresiarni i skinów też. Ale nikt nie przypuszczał, że gdy będziemy już dorośli i z kredytami regularny, normalny dres będzie wiceministrem sprawiedliwości, a rasowo czysta Europa będzie ideałem oficjalnie wyznawanym przez rząd. To, co było jakimś patologicznym folklorem najntisów, jest mejsntrimem. 

No właśnie, dochodzimy w ten sposób do współczesności. Studia, jak wiadomo, dały nam mnóstwo wiedzy i (bardzo często) samoświadomość, ale nie stabilizację. Kto się nie załapał na podział tortu w latach 90., ten jest w czarnej dupie. Świat stał dla nas otworem, ale to nie jest ten otwór, o którym myśleliśmy. 

Wiadomka, nie da się porównać sytuacji wsi popegeerowskiej w pierwszej połowie lat 90. do miasteczka studenckiego z drugiej dekady XXI wieku. Ale różnica leży w patrzeniu na przyszłość i wyobrażaniu sobie przyszłości. Wychowywaliśmy się w kryzysie, przygotowywaliśmy się na życie w zachodnim społeczeństwie dobrobytu, żyjemy w zachodnim społeczeństwie dobrobytu, przygotowujemy się do kryzysu i katastrofy, której nie umiemy sobie nawet wyobrazić. 

To my w ostatnich zdaniach wzięło mi się z Grała w nas gra. Dzięki, Rafał. Dzięki współtowarzysze podróży. 


poniedziałek, 5 czerwca 2017

Kazimierz Żydek

To było trzynaście lat temu. Ja to pamiętam tak, ale Marcin może to pamiętać inaczej, każdy może zresztą. Ale było coś mniej więcej takiego: kawałek pociągiem na gapę, potem przez górę, w śniegu po kolana, żeby było krócej. Potem w sklepie wzięli nas za facetów od ściągania długów i nie chcieli powiedzieć, gdzie mieszka, w końcu powiedzieli, po długich tłumaczeniach. I wreszcie na końcu świata zawalonego śniegiem na siedem amenów mieszkał Kazimierz Żydek. Opowiedział nam o marszałkowaniu przed wojną na weselach w izbach, gdzie krowy żyły z ludźmi, mimo 83 lat uczył tańczyć oberka, zapoznał ze słowem telemok.  To spotkanie zmieniło moje życie. To był pierwszy obóz dialektologiczny, a pan Kazek był pierwszym informatorem, którego nagrywałem.

Kiedy więc spotkałem dziś kapelę Trzcinicoki, która jest z rodzinnych stron pana Żydka, zapytałem, co  niego. I tak się dowiedziałem, że umarł jesienią. Że zażyczył sobie przed śmiercią, by na jego pogrzebie grano polki i oberki. I że kapela grała.