Historia jest głupia, czyli znowu pluję

Dawno nie obrażałem wartości na tej stronie, co? No to czas nadrobić zaległości.

Historia, dziś będę pluł i największy fetysz w dorzeczu Wisły i Odry. Bo fajnie by było, gdyby cała ta jazda na punkcie historii, to deklarowanie przywiązania i chęci wiedzy na jakieś lepsze rozumienie świata się przekładała, tak masowo.I tak na zdrowy, chłopski rozum, jak się mieszka w miejscu, gdzie rodzinne opowieści o historii są zwykle opowieściami o biedzie, ucisku, rżnięciu i mordowaniu, etc., to powinno się to jednak jakoś przełożyć na bardziej empatyczne społeczeństwo, chyba. Na jakieś współodczuwanie, no. A tu dupa.

Przede wszystkim dlatego, że historia rzadko jest u nas opowiadana tak, jak opowiadana być powinna - przede wszystkim jako oral history, z perspektywy jednostek, etc. Nie. Historia jest u nas ujmowana głównie w kategoriach całościowych narracji. A te zawsze są jakimś rodzajem kłamstwa, podlegając uproszczeniom - takim, czy innym. Opowiada raczej o abstrakcyjnych bytach, takich jak narody niż o bytach realnych, jak poszczególni ludzie.

Bo też i historia nie funkcjonuje u nas jako nauka jako taka, raczej jako zbiór opowieści służących do tego, żeby się, jako członkowie zbiorowości, poczuć lepiej. Albo żeby mieć jakieś złudzenie mania racji, co na jedno wychodzi. W tym, jak funkcjonuje u nas historia, wartością nie jest poznanie samo w sobie, jak w wypadku nauki, ale pokrzepienie serc.

Efekt jest taki, że mamy od metra grup rekonstrukcji histerycznej, muzykę patrio-polo, imprezy, marsze, akademie, obchody. A za ciula empatii, tzn. jako zbiorowość, bo w ludziach, jak to w ludziach, jest.

Wolałbym, żeby ludzie czytali książki. Ale nie książki o bitwach i inne takie. Raczej wspomnienia, raczej reportaże, raczej historię mówioną, niż historię wystrzeliwaną kapiszonami GRH żeby ludzie przyswajali. O, żeby na przykład o łotewskim SS ludzie czytali w ,,Nie trzeba mnie zabijać". Albo o stosunkach polsko-żydowskich w czasie wojny w "Jest taki piękny, słoneczny dzień", o Powstaniu Warszawskim u Białoszewskiego. Z tego da się coś zrozumieć.

Ludzie rzadko pamiętają, że w wypadku historii rzadko można mówić o pewnikach. Im większy stopień uogólnienia, im dalej idące wnioski trzeba z garstki faktów wyciągać, tym większe prawdopodobieństwo, że nasza narracja opisuje prawdę jakąś nieosiągalną tylko częściowo. W wypadku oral history nie mamy do czynienia z syntezami, tylko z rzeczami prostymi - głodem, strachem, czasem radością. A te są zawsze prawdziwe i stanowią jakiś uniwersalny język. Tym językiem tylko da się cokolwiek opisać, tylko w tym języku można wyciagnąć z historii jakąś zrozumiałą lekcję.