Mowa dziadów

Pytam babcię, póki mogę. A o język pytam obsesyjnie prawie, bo czuję jakoś, że w tej sferze jest jakiś inny kosmos. I się nie mylę. Ostatnio się dowiedziałem, że dziadek Konieczny nigdy nie nauczył się pisać po polsku, choć oczywiście czytał i mówił dobrze, prababka zaś nauczyła się sama, ale długo jeszcze (do śmierci może?) zapisywała ,,sz'' jako ,,sch'', tak jak ją nauczyli w cesarskiej szkole.
Kiedy babcia nauczyła się polszczyzny ogólnej? Kiedy przestała godać? Ona sama nie jest w stanie chyba tego wychwycić. Na pewno nie w niemieckiej szkole, na pewno też nie w polskiej, po wojnie, bo się godało na przerwach i tyle. Też raczej nie w czasie pracy na poczcie, bo przecież od listonosza, przez interesantów po naczelnika wszyscy mówili cieszyńską gwarą. Więc kiedy? Językowa trauma babci zaczęła się po przyjeździe na Ponidzie, po wejściu do autobusu. Mazurząca gwara kielecka - to było coś tak obcego, że babcia do dziś to pamięta. Mater Dei, te nazwy, Sancygniów... Czy wtedy ostatecznie przeszła na standardową? Nigdy się nie dowiem.
Jeszcze gorzej jest z drugą stroną. Pastuchowie byli dwujęzyczni, chociaż ukraiński prababka ceniła mniej niż polski (ale jaki? kresowy raczej, raczej dialektalny niż standardowy), mówiła, że jest chachłacki. Ale czynnie i biernie znała, oczywiście. Co najmniej dwujęzyczni musieli być też Huńkowie, przy czym tym drugim językiem była lwowska gwara miejska, babcia do tej pory ma śmieszne ukrainizmy w systemie, np. nie powie ,,arbuz'', tylko ,,kawon''.
Ale przecież musiał być taki moment, w którym gdzieś tam z Karpat do Lwowa przyjechał pierwszy, rusińskojęzyczny Huńka i usłyszał polski, ukraiński, jidisz, ormiański, niemiecki i rosyjski i wybrał polski. Co działo się w jego głowie? Też się nigdy nie dowiem.

Jedno jest pewne - jeśli ktoś mówi o standardowej polszczyźnie jako mowie swoich dziadków, najpewniej kłamie. Tak jak standardowy język.